بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ (۱) فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ (۲) إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ (۳)
بعد از رحلت «عبدالله» فرزند خردسال پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، یکی از سران بت‌پرست به‌نام «عاص‌بن‌وائل» ایشان را «ابتر» صدا زد و به‌تبع او بت‌پرست‌های بی‌تربیت و مغرور هم همین‌کار را می‌کردند!
عرب آن دوره به کسی که فرزند نداشت یا پسر نداشت (یا شاید وقتی فرزند پسرش می‌مرد)، «ابتر» می‌گفتند. این واژه در اصل به معنای «حیوان دم‌بریده» است.
در ضمن، «شانئ» هم به معنای کسی است که از سر کینه و عداوت، به کسی زخم زبان بزند و «دشمنی» از لوازم آن است.
مترجمان بزرگوار فارسی آیۀ سوم این سوره را این‌طور معنا کرده‌اند:
گرمارودی: بی‌‏گمان (دشمن) سرزنشگر تو خود بی‌پساوند است.
شعرانی: بدرستى که دشمن تو او دم بریده است‏.
مکارم: (و بدان) دشمن تو قطعاً بریده‏‌نسل و بی‌عقب است.
درحالی‌که مردم زمان ما به شخص زرنگ و مکار و حیله‌گر، «دم‌بریده» می‌گویند. به شخص بی‌اصل‌ونسب، «بی‌تبار» می‌گویند و به کسی هم «بی‌پساوند» و «بی‌دنباله» و «بی‌عقب» نمی‌گویند.
به‌عبارت صحیح‌تر این واژه‌ها یا ناصحیح‌اند یا نامستعمل‌اند یا نامأنوس!
خب پس چکار باید کرد برای یافتن یک معادل خوب و فهمیدنی برای واژۀ «ابتر»؟!
اگر این واژه «کنایه» باشد از کسی که فرزند ندارد یا پسر ندارد، خب ما هم در فارسی باید برایش معادلی کنایی پیدا کنیم که کاملاً فهمیدنی و مأنوس باشد.
با توجه به توضیحات بالا، ببینید ترجمۀ ما را از سورۀ کوثر:
به نام خدای بزرگوار مهربان. ما خیر فراوان به تو دادیم: برکت در نسل. ۱ پس به‌شکرانه‌اش برای خدا نماز بخوان و در تکبیرگفتن، دست‌هایت را تا گوش‌ها بالا ببر. ۲ بله، آن‌که به تو زخمِ‌زبان می‌زند، خودش اجاق‌کور است، نه تو! ۳
نکته: در «ویرایش سوم» این تغییرات آمده است. در ترجمۀ چاپ‌شدۀ فعلی که در دست مخاطبان محترم قرار دارد، این است: «…البته دشمن تو خودش بی‌نسل است، نه تو!»